Udar mózgu

|

Udar mózgu jest trzecią z kolei przyczyną śmierci na świecie i jednocześnie główną przyczyną niepełnosprawności. Na udar mózgu zapadają głównie osoby starsze. Średnia zachorowalność w Polsce wynosi 15 na 1000 i rożni się biorąc pod uwagę płeć. Średnia zachorowalność na 1000 dla kobiet wynosi 12,5 natomiast dla mężczyzn 17,7.1

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje udar mózgu jako nagłe ogniskowe zaburzenie czynności neurologicznych trwające ponad 24 godziny, w którym wykluczono przyczyny inne niż krążeniowe.Innymi słowy jest to trwające ponad dobę uszkodzenie pewnych obszarów mózgu powstające z powodu nieprawidłowej pracy układu krwionośnego.

Od udaru mózgu należy odróżnić przejściowy incydent niedokrwienny, który objawami jest do niego zbliżony jednak ustępuje w czasie krótszym niż 24 godziny.

Podział udaru mózgu

Udar mózgu dzielimy na udar niedokrwienny, krwotoczny oraz podpajęczynówkowy.3

  • Udar niedokrwienny – stanowi większość, bo około 85% przypadków wszystkich udarów. Spowodowany jest ograniczeniem w przepływie krwi w jednej z głównych tętnic mózgu. Przyczyną ograniczonego przepływu może być ognisko miażdżycowe lub zator spowodowany materiałem pochodzącym z układu żylnego (np. fragmenty krwiaków).
  • Udar krwotoczny, który stanowi 10% wszystkich przypadków i spowodowany jest przerwaniem ciągłości naczyń krwionośnych w obszarze mózgu.
  • Udar podpajęczynówkowy – stanowiący jedynie 5% przypadków i spowodowany jest najczęściej przez pęknięcie tętniaka w pewnym obszarze mózgu.

Objawy udaru mózgu

Niezależnie od przyczyny udaru mózgu, jego objawy zależą od miejsca, w którym wystąpił. Jeśli wystąpił w obszarze lewej półkuli mózgu, zazwyczaj dochodzi do poważnych problemów w porozumiewaniu się. Jeśli wystąpił w prawej półkuli, zazwyczaj pojawiają się poważne problemy postrzegania.

Do najczęstszych objawów udaru mózgu należą:

  • niedowład lub całkowity paraliż,
  • zaburzenia mowy lub całkowita jej utrata,
  • porażenie ustno – twarzowe – problemy z połykaniem, przyjmowaniem pokarmów,
  • zwiększone lub zmniejszone napięcie mięśniowe,
  • spastyczność czyli wzmożony odruch na rozciąganie,4
  • problemy psychologiczne: chwiejność emocjonalna, depresja, zmiany osobowości.5

Rehabilitacja po udarze mózgu

Rehabilitacja po przebytym udarze mózgu powinna rozpocząć się natychmiast. Im później rozpoczęta rehabilitacja procesów ruchowych i poznawczych, tym większe ryzyko pojawienia się możliwych do uniknięcia powikłań takich jak np. spastyczność czy uczenie się ruchów nieprawidłowych, co w efekcie może powodować spowolnienie procesu zdrowienia. Niezwykle ważna jest potrzeba odpowiedniego i ciągłego treningu poprzez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń rehabilitacyjnych gdyż w przeciwnym wypadku postęp rozwoju umiejętności może zostać powstrzymany lub nawet odwrócony.Ze względu na różny dostęp do specjalistów przy jednoczesnej konieczności ciągłego treningu pacjenci często podejmują rehabilitację poudarową w domu jako uzupełnienie innych oddziaływań terapeutycznych.

Rehabilitacja po udarze mózgu powinna być prowadzona kompleksowo przez interdyscyplinarny zespół składający się z: lekarzy neurologów, fizjoterapeutów, neuropsychologów, logopedów, terapeutów zajęciowych oraz pielęgniarek. 

Zespół specjalistów powinien współpracować ze sobą oraz konsultować się ze specjalistami z innych dziedzin takich jak dietetyka, kardiologia czy psychiatria. Bardzo ważną rolę w procesie rehabilitacji po udarze mózgu odgrywa najbliższe otoczenie chorych.7

Zapobieganie kolejnym wystąpieniom udaru mózgu

W trakcie rehabilitacji po udarze należy zwrócić przede wszystkim uwagę na zapobieganie kolejnym epizodom. Można to osiągnąć np. poprzez: obniżenie ciśnienia krwi, zmniejszenie zawartości cholesterolu we krwi, stosowanie odpowiedniej diety, unikanie palenia tytoniu oraz podejmowanie regularnych ćwiczeń.8

Ćwiczenia po udarze mózgu

„Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy zachować logiczną kolejność postępowania: diagnostyka; ocena rokowania; ocena funkcjonalna; planowanie rehabilitacji; realizacja.” 9

Ćwiczenia po przebytym udarze mózgu powinny rozpocząć się już w sali chorych w celu kształtowania samodzielności chorego. Trening powinien być kontynuowany w pracowniach zajęciowych. Początkowe działania powinny skupić się przede wszystkim na pomocy pacjentowi w odzyskaniu umiejętności pozwalających na realizację czynności życia codziennego lub nauczenia go czynności zastępczych.10 

Domowa rehabilitacja po udarze

Bardzo ważnym elementem terapii jest rehabilitacja poudarowa w domu pacjenta. Jak wspomniano wcześniej, często jest ona konieczna, aby można było zachować ciągłość i systematyczność ćwiczeń w okresach, kiedy pacjent nie ma dostępu do zajęć ze specjalistami. 

Domowa rehabilitacja poudarowa, jej przebieg, zakres i intensywność, może warunkować to w jakim stopniu pacjent odzyska sprawność. Wiele osób decyduje się na domową rehabilitację po udarze równolegle z innymi oddziaływaniami terapeutycznymi.

Z pomocą przychodzą m.in. programy komputerowe wspierające ćwiczenia w domu, których przykładem jest Neuroforma. Tego typu narzędzia zawierają różnorodne ćwiczenia wraz z instrukcjami ich prawidłowego wykonania, automatycznie przypominają o ćwiczeniach i zachęcają do regularnego treningu, a także śledzą wyniki i dają możliwość obejrzenia rezultatów swojej pracy. Te cechy sprawiają, że są one coraz częściej wybieranym wsparciem dla domowej rehabilitacji po udarze mózgu, a także w innych obszarach rehabilitacji.

Neuroforma – domowa rehabilitacja po udarze mózgu

Neuroforma to program komputerowy wspierający domową rehabilitację po udarze mózgu. Zawiera ćwiczenia, które pomagają odzyskać sprawność ruchową i umysłową osobom po udarze mózgu, stworzone przez ekspertów z dziedziny fizjoterapii i neurorehabilitacji. Chcesz ćwiczyć w domu? Neuroforma pokaże Ci, jak ćwiczyć poprawnie, zachęci do pracy, przypomni o codziennych ćwiczeniach i pokaże ich rezultaty. Neuroforma to profesjonalne wsparcie rehabilitacji poudarowej w domu, z którego korzysta coraz więcej pacjentów w Polsce.


Przypisy

Udar mózgu, Serwis internetowy pod patronatem prof. Huberta Kwiecińskiego, www.udarmozgu.pl/index.html , dostęp 20.01.2013 

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), www.who.int/en/ , dostęp 20.11.2012 

G. Baer, B. Durward, Stroke, w: Physical Management in Neurological Rehabilitation, London 2004, s. 75-101 

G. Baer, B. Durward, Stroke, w: Physical Management in Neurological Rehabilitation, London 2004, s. 75-101 

S. Lennon, M. Stokes, A. Kwolek, Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej, 2009 s. 50-51. 

P. Laidler, Rehabilitacja po udarze mózgu, Warszawa 1996, s 128. 

Rehabilitacja po udarze mózgu, Neurologia i Neurochirurgia Polska 2008, 42, 4 (sup. 3)

S. Lennon, M. Stokes, A. Kwolek, Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej, 2009 s. 52 

J. Opara, Nowoczesna Rehabilitacja Poudarowa – co to znaczy?, Zeszyty Metodyczno – Naukowe AWF Katowice, vol. 20, s. PTRN 2006. s. 34, www.zeszyty.awf.katowice.pl/pdf/vol%2020/02%20opara.pdf , dostęp 12.12.2012

10 Rehabilitacja po udarze mózgu, Neurologia i Neurochirurgia Polska 2008, 42, 4 (sup. 3)

Powiązane artykuły

Historia rozwoju telemedycyny

Historię rozwoju telemedycyny można podzielić na czasy przed oraz po rozwoju narzędzi do elektronicznego przesyłu informacji. Przyjmując ogólną definicję telemedycyny czyli świadczenie…

Czytaj więcej
Rehabilitacja z wykorzystaniem wirtualnej lub rozszerzonej rzeczywistości

Rehabilitacja w wirtualnej rzeczywistości to określenie takich metod rehabilitacji, które wykorzystują środowisko stworzone przy pomocy rozwiązań informatycznych. Powstaje coraz więcej narzędzi, które wykorzystują tę technologię jako uzupełnienie ćwiczeń lub jako podstawowę do oddziaływań rehabilitacyjnych

Czytaj więcej
Komputerowy trening umysłu i ciała

Połączenie tradycyjnego treningu umysłu ze znaną miłośnikom konsol do gry technologią, pozwalającą ruchami własnego ciała sterować postacią na komputerowym ekranie, może być przełomem w neurorehabilitacji.

Czytaj więcej