Samodzielna rehabilitacja w domu pacjenta stanowi bardzo ważny element w procesie powracania do sprawności i jej podtrzymywania. Bywa też tak, że domowa rehabilitacja jest skuteczniejsza niż ta prowadzona w specjalistycznych ośrodkach.1
Program rehabilitacji w domu powinien być przygotowany i koordynowany przez specjalistę oraz indywidualnie dostosowany do potrzeb i możliwości pacjenta.2 Twierdzenie to odnosi się także do rehabilitacji neurologicznej w domu.
Na rynku istnieje wiele dostępnych narzędzi, które wspomagają proces domowej rehabilitacji i umożliwiają wykonywanie wielu różnorodnych ćwiczeń. W ramach rehabilitacji domowej pacjenci mogą wykonywać m. in. ćwiczenia ogólnousprawniające, ćwiczenia czynne, ćwiczenia wzmacniające, ćwiczenia rozciągające, ćwiczenia równoważne, ćwiczenia prawidłowej postawy, ćwiczenia mające na celu poprawę propriocepcji czy ćwiczenia zwiększające sprawność funkcjonalną kończyn górnych oraz kończyn dolnych.
Rehabilitacja neurologiczna w domu, podobnie jak inne rodzaje treningu, często wykorzystuje różne pomoce. Pomoce do domowej rehabilitacji można podzielić na wiele kategorii. Z punktu widzenia pacjenta, jednym z głównych kryteriów podziału jest przeznaczenie. Dlatego też pogrupujemy główne typy narzędzi pod względem tego, które części ciała lub które funkcje można dzięki nim usprawniać.
Pomoce do rehabilitacji kończyn górnych
Aktualnie na rynku dostępne jest wiele typów pomocniczych urządzeń rehabilitacyjnych, mających za zadanie urozmaicić proces usprawniania u osób, u których można zauważyć ograniczony zakres ruchu w stawach kończyn górnych, zmniejszoną siłę mięśni oraz ograniczenie funkcji chwytnej dłoni.
W celu zwiększenia zakresów ruchu w stawach oraz poprawy siły mięśniowej kończyn górnych wykorzystuje się m. in. różnego rodzaju linki, taśmy, sprężyny, laski gimnastyczne, a także ciężarki rehabilitacyjne (tradycyjne lub umieszczane na nadgarstkach).
Osoby z ograniczoną precyzją i funkcją chwytną dłoni mogą korzystać np. z tablic manualnych (specjalne stoły z przymocowanymi przyrządami służącymi do ćwiczeń dłoni i nadgarstka) lub z różnego typu piłeczek rehabilitacyjnych.
Pomoce do rehabilitacji kończyn dolnych
Przykładem narzędzi wspierających domową rehabilitację kończyn dolnych są wszelkiego rodzaju rowery stacjonarne, rotory lub stepery. Rotor jest urządzeniem podobnym do roweru stacjonarnego. Składa się on jednak jedynie z mechanizmu obrotowego. Pacjent podczas ćwiczeń przebywa w pozycji siedzącej. Trening przy użyciu powyższych narzędzi pozytywnie wpływa nie tylko na zwiększenie zakresu ruchu w stawach, ale również zwiększa siłę i wytrzymałość kończyn dolnych.
W trakcie procesu usprawniania kończyn dolnych wykorzystuje się również piłki rehabilitacyjne (z wypustkami lub bez) oraz elektroniczne urządzenia do masażu, które mają m. in. za zadanie pozytywnie wpłynąć na funkcję układu krążenia, a także układu nerwowego.
Pomoce do rehabilitacji postawy i równowagi
Pacjenci, u których występują zaburzenia prawidłowej postawy ciała oraz funkcji równowagi mogą korzystać m. in. z piłek rehabilitacyjnych (o różnych wymiarach) oraz rozmaitych trenerów równowagi. W trakcie posługiwania się powyższymi pomocami rehabilitacyjnymi można nie tylko skorygować wady postawy oraz równowagę, ale również zwiększyć wytrzymałość i koordynację ruchową.
Warto zauważyć, iż piłki rehabilitacyjne, zwłaszcza o znacznych rozmiarach, wykorzystywane są również w terapii osób cierpiących na zespół bólowy kręgosłupa. Do ćwiczenia równowagi w pozycji stojącej może służyć np. płaska piłka rehabilitacyjna, steper lub wycinek kuli, na którym pacjent przyjmuje pozycję stojącą, jednocześnie starając się zachować równowagę.
Pomoce do rehabilitacji ogólnousprawniającej
Pozostałe grupy mięśni i stawów można rozwijać przy pomocy małych, domowych atlasów sportowych. Kompaktowe urządzenia zaczerpnięte z fitnessu dają ogromne możliwości wzmacniania różnych grup mięśniowych.
Bardzo pomocnym przyrządem rehabilitacyjnym, który ułatwia wykonywanie ćwiczeń w domu pacjenta jest także drabinka gimnastyczna przymocowana do ściany. Stanowi ona niezastąpione narzędzie przy ćwiczeniach rozciągających, równoważnych i ogólnousprawniających.
Mata do ćwiczeń to jedno z wielu przydatnych akcesoriów, które umożliwia samodzielnie wykonywanie ćwiczeń bez ryzyka upadku.
Program wspierający rehabilitację neurologiczną w domu
Często pomijaną i bagatelizowaną częścią rehabilitacji jest samodzielne usprawnianie zdolności poznawczych. Szczególnie w rehabilitacji schorzeń neurologicznych należy stawiać duży nacisk na konstruowanie zadań wymagających zarówno wysiłku fizycznego, jak i umysłowego.
Przykładowym narzędziem wspierającym całościową rehabilitację neurologiczną w domu jest program komputerowy Neuroforma. Każde ćwiczenie w Neuroformie wykonywane jest w określonym celu.
Przy pomocy programu można rozwijać np.:
- zakres ruchu,
- siłę i wytrzymałość mięśni,
- koordynację wzrokowo ruchową,
- zdolności pamięciowe i uwagowe.
Ćwicząc z Neuroformą możesz korzystać z większości wymienionych wyżej akcesoriów, dzięki czemu rehabilitacja neurologiczna w domu staje się jeszcze bardziej kompleksowa.
Przypisy
1 AWF Poznań, Zakład Geriatrii i Gerontologii, UMed Poznań, Artykuł przeglądowy, „Rehabilitacja kardiologiczna u osób w podeszłym wieku”, Kardiologia Polska 2008; 66 str. 6
2 S. Lennon, M. Stokes, A. Kwolek, Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej, 2009 s. 99
