Przyczyny stwardnienia rozsianego nie są znane. Istnieją hipotezy mówiące, że przyczyną SM może być wirus lub nieznany dotąd antygen.1 W mechanizmie powstawania choroby kluczową rolę wydaje się mieć proces autoagresji układu odpornościowego, który doprowadza do rozpadu osłonek mielinowych.2 Mimo, że etiologia SM nie jest znana, zaobserwowano wiele determinant, wpływających na ryzyko pojawienia się choroby. Najważniejsze z nich to czynniki geoklimatyczne, rasowe (genetyczne) , wiek oraz płeć.
Czynniki geoklimatyczne
Rozmieszczenie na kuli ziemskiej osób dotkniętych stwardnieniem rozsianym nie jest przypadkowe.3 Na półkuli północnej zarysowują się trzy główne obszary położone na podobnej szerokości geograficznej, gdzie występuje zwiększona liczba zachorowań. Pierwszy z obszarów podwyższonego ryzyka na półkuli północnej to obszar północnej i środkowej Europy. Drugi to południowa część Kanady a trzeci to środkowa i północna część Stanów Zjednoczonych.
Na półkuli południowej istnieje również obszar podwyższonego ryzyka, o odpowiadających szerokościach geograficznych, obejmujący Nową Zelandię i południowo wschodnią Australię. Podczas gdy wskaźnik chorobowości, mówiący o ilości chorych w danym regionie w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców, na świecie wynosi średnio 30, w większości państw we wskazanych regionach wartość wskaźnika waha się między 100 a 200.
W Polsce wskaźnik ten wynosi około 120, na Węgrzech 176, w Norwegii około 125 a w USA oraz Kanadzie ok. 130.4 Powyższe dane są uśrednione. Istotne również wydaje się to, że w obrębie poszczególnych państw istnieje również duże zróżnicowanie pod względem liczby chorych. Nawet w tak małych państwach jak Dania, Belgia czy Szwajcaria, w pewnych obszarach może być nawet sześciokrotnie więcej chorych niż w innych.5 Wartości wskaźnika chorobowości w najbardziej dotkniętych SM obszarach mogą sięgać 250. Obszary te znajdują się głównie na południu Kanady oraz na północy Szkocji i Norwegii.6
Czynniki genetyczne
Istotnym czynnikiem wydają się też czynniki genetyczne. Badania wskazują, że stwardnienie rozsiane występuje częściej wśród bliskich krewnych, w szczególności wśród rodzeństwa (47%) oraz rodziców i dzieci (37%).7 Poza tym, stwardnienie rozsiane najczęściej dotyka europejczyków i ich potomków. Wśród Indian i metysów zamieszkujących Kanadę, zachorowalność na SM jest trzykrotnie niższa niż białych Kanadyjczyków. Wśród murzynów zamieszkujących USA występuje o połowę niższy współczynnik chorobowości niż wśród rodowitych Amerykanów.
Dodatkowym argumentem ukazującym się w kontekście różnic rasowych przemawiającym za tym, że położenie geograficzne ma duży wpływ na ryzyko wystąpienia SM jest fakt, że np. różne grupy imigrantów w USA, np. Japończycy, Meksykanie, czy Portorykańczycy, chorują tam na to schorzenie średnio dwukrotnie częściej niż w rodzimych krajach.8
Wiek i płeć
Na ryzyko zapadnięcia na stwardnienie rozsiane ma również istotny wpływ wiek. Badania wskazują, że na SM chorują ludzie młodzi, w przedziale wiekowym między 20 a 50 rokiem życia.9 Wyjątek stanowi Wielka Brytania, gdzie najwięcej zachorowań notuje się wśród ludzi w wieku od 50 do 65 lat.10
Statystyki wskazują również, że kobiety zapadają na stwardnienie rozsiane średnio 5 lat wcześniej niż mężczyźni. Średni wiek zachorowań uzależniony jest również od typu SM. Postać rzutowo remisyjna oraz postępująco – rzutowa pojawia się mniej więcej w wieku 25 – 30 lat, natomiast postacie pierwotnie i wtórnie – postępujące około 40 roku życia.11
Na stwardnienie rozsiane częściej zapadają kobiety niż mężczyźni. W większości krajów Europy ilość chorych kobiet przypadających na jednego chorego mężczyznę wynosi około 2. W Polsce współczynnik ten również kształtuje się na podobnym poziomie.12 Przyczyną może być fakt, że kobiet jest nieco więcej w populacji niż mężczyzn, lub to, że kobiety ulegają częstszym, lokalnym zakażeniom wirusowym z uwagi na predyspozycje genetyczne.13
Neuroforma – ćwiczenia ruchowo-poznawcze dla osób z SM
Neuroforma wspiera rehabilitację pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. Ćwicząc z Neuroformą, jednocześnie wzmacniasz ciało i trenujesz umysł. Zadania w Neuroformie mają na celu m.in. wzmocnienie siły mięśni, zwiększenie ruchomości stawów, poprawienie synchronizacji ruchów i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Równocześnie trenują uwagę, pamięć, spostrzeganie i inne funkcje poznawcze. Neuroforma to kompleksowe narzędzie do ćwiczeń ruchowo-poznawczych dla pacjentów ze stwardnieniem rozsianym i innymi schorzeniami neurologicznymi.
Przypisy
1 W. Cendrowski, Stwardnienie Rozsiane, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993, s. 23, cyt. za: W. Pryse – Phillips, Epidemiology of MS, Dekker Inc., New York 1990.
2 A. Członkowska , s. 6-15.
3 H. D. Foster, What really causes multiple sclerosis, Harold D. Foster 2006, s. 8.
4 World Health Organization, Multiple Sclerosis International Federation, Atlas multiple sclerosis resources in the world 2008, World Health Organization 2008, s. 14.
5 H.D. Foster, Capes, Bays and the Double Helix: Why Geography has More to Offer in the Prevention of Chronic Degenerative Diseases than Genetics, Journal of Orthomolecular Medicine, Vol. 19, No. 1, 2004, s. 42.
6 G. Rosati, The prevalence of multiple sclerosis in the world: an update, Neurological Science 2001, 22, s. 117-139.
7 W. Cendrowski, Stwardnienie Rozsiane, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993, s. 40.
8 Tamże, s. 19.
9 I. Robinson, S. Neilson, F. Clifford – Rose, Multiple sclerosis. An individual resource, Ian C Robinson and Stuart Neilson, 2000, s.4.
10 M. Pugliattia,b, G. Rosatia, H. Cartonc, T. Riiseb, J. Drulovicd, L. Ve´cseie and I. Milanov, The epidemiology of multiple sclerosis in Europe, European Journal of Neurology 2006, 13, s. 712.
11 M. J. Olek, Differential diagnosis, clinical features, and prognosis of multiple sclerosis, w: Multiple sclerosis. Etiology, diagnosis, and new treatment strategies, red. M. J. Olek, Human Press Inc. 2005, s. 24.
12 Tamże, s. 711.
13 W. Cendrowski, Stwardnienie Rozsiane, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993, s. 18.
